|
 ປະຈຸບັນນີ້,ເຜົ່າເຕີອັງມີປະຊາກອນ 15 ພັນກວ່າຄົນ,ຕົ້ນຕໍແມ່ນຕັ້ງພູມລຳເນົາຢູ່ເມືອງລູຊີ ແລະເມືອງເຈີນຄານແຂວງຢຸນນານ.
ເຜົ່າເຕີອັງແມ່ນຫນຶ່ງໃນບັນດາຊົນເຜົ່າທີ່ມີປະຫວັດດົນນານສົມຄວນຂອງຈີນ,ຢູ່ໃນປື້ມປະຫວັດສາດຂອງເຜົ່າເຕີອັງໄດ້ບັນທຶກໄວ້ດັ່ງນີ້,ບັນພະບູລຸດເຜົ່າເຕີອັງແມ່ນກັບກາຍມາຈາກໃບຊາຕົ້ນຫນຶ່ງທີ່ຂຸຫຼົ່ນລົງມາຢູ່ຫນ້າດິນ,ເປັນອັນຈະແຈ້ງວ່າ,ພື້ນສຶບດັ່ງກ່າວແມ່ນມີການພົວພັນຢ່າງສະຫນິດແຫນ້ນກັບປະຫວັດການປູກຊາແລະກິນນ້ຳຊາແຕ່ດົນນານຂອງເຜົ່າເຕີອັງ,ໂດຍມີຂໍ້ມູນເອກະສານສະແດງວ່າ,ເມື່ອປະມານ ຄ.ສ.ປີ 1300 ປາຍ,ເຜົ່າເຕີອັງກໍຖາງໄຮ່ຖາງສວນປູກຕົ້ນຊາຢູ່ເຂດພູ ດອຍແຂວງຢຸນນານມາແລ້ວ,ນັກບູຮານະຄະດີຈີນໄດ້ປະກົດເຫັນກົກຊາເກົ່າເປັນປຶກແຜ່ນກວ້າງໃຫຍ່ຕາມບາງເຊດພູດອຍຂອງແຂວງຢຸນນານ,ຕາມເວົ້າກັນວ່ານີ້ແມ່ນຮ່ອງຮອຍທີ່ປູຍ່າຕາຍາຍເຜົ່າເຕີອັງຈ່ົງໄວ້ການນຸ່ງເສື້ອແລ່ງເອິກ,ຖືເຄື່ອງເງິນຮູບກົມຫຼືຮູບສ່ີຫຼຽມແລະນຸ່ງສິ້ນແຊກສີດຳແດງສັບກັນແມ່ນເຄືອງນຸ່ງຕົວແບບຂອງແມ່ຍິງເຜົ່າເຕີອັງ,ແມ່ຍິງເຜົ່າເຕິອັງມີປະເພນີປະດັບເຄື່ອງເອ້ແຂວນແອວ,ຫລັງຈາກຜູ່ສາວເຜົ່າເຕີອັງເປັນຜູ່ໃຫຍ່ແລ້ວ,ຕ້ອງປະດັບເຄື່ອງເອ້ທີ່ເຮັດດ້ວຍຫວາຍຫຼືເຟືອງ 5—6 ຮອບຫຼືສິບຫາ 20 – 30ຮອບອ້ອມສິ້ນຢູ່ເທິງແອວ.ກ່ຽວກັບເຄື່ອງເອ້ເຫຼົ່ານີ້ສ່ວນຫຼາຍກໍແມ່ນເຄືອບສີແດງ,ສີເຫຼືອງ,ສີຂຽວແລະສີດຳ,ລາງອັນຍັງແກະລວດລາຍຕ່າງໆໃສ່,ຫຼືມີແຜ່ນເງິນຫຼືແຜ່ນສັງກະສີໂອບ,ເມືອຕ້ອງກັບແສງແດດກໍເຫຼື້ອມຍິບຍັບຈັບຕາ.
ຜູ່ສາວໃສ່ເຄື່ອງເອ້ຫຼາຍທໍ່ໃດ,ຜູ່ເຮັດກໍຍິ່ງເຮັດປານີດຫຼາຍຂຶ້ນ,ຄົນທັງຫຼາຍເຫັນວ່າຜູ່ສາວຜູ່ຍິ່ງດຸຫມັ່ນແລະມີສະຕິປັນຍາ,ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຜູ່ສາວຜູ່ນີ້ເປັນຄົນໃຈດີ,ເພາະສະນັ້ນ,ໃນເວລາຜູ່ບ່າວຜູ່ສາວເຜົ່າເຕີອັງໄປມາຫາສູ່ກັນ,ຜູ່ບ່າວຢາກໄດ້ຄວາມຮັກຈາກຜູ່ສາວ,ກໍມັກເຮັດເຄື່ອງເອ້ເປັນຮູບສັດຕ່າງໆແລະມີລວດລາຍຢ່າງປານີດ,ມອບໃຫ້ຜູ່ສາວທີ່ຕົນມັກ,ຈາກນັ້ນ,ເຄື່ອງເອ້ດັ່ງກ່າວເລີຍກາຍເປັນສັນຍາລັກສະແດງຄວາມຮັກລະຫວ່າງບ່າວສາວ.
ຊີວິດແຫ່ງຄວາມຮັກລະຫວ່າງບ່າວສາວເຜົ່າເຕີອັງແມ່ນງາມແລະອຸດົມສົມບູນທີ່ສຸດ,ຜູ່ບ່າວຜູ່ສາວເຜົ່າເຕີອັງແມ່ນມີເສລີແບບຢ່າງເຕັມທີ່ໃນການຮັກການ,ຜູ່ເປັນພໍ່ເປັນແມ່ແມ່ນບໍ່ແຊກແຊງຈັກເທື່ອ,ຜູ່ບ່າວຜູ່ສາວເຜົ່າເຕີອັງສ້າງຄວາມຮັກນຳກັນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນໃຊ້ສອງແບບວິທີຄື:ຫນຶ່ງແມ່ນໃຫ້ຜູ່ບ່າວຫມູ່ຫນຶ່ງມາພົບກັບຜູ່ສາວຫມູ່ຫນຶ່ງ,ແລ້ວຂັບຕໍ່ແຍກັນເປັນຫມູ່,ວິທີດັ່ງກ່າວສ່ວນຫຼາຍແມ່ນເຮັດໃນເວລາຈັດພິທີແຕ່ງດອງຫຼືຍາມບຸນ,ແນວຫນຶ່ງອີກແມ່ນຜູ່ບ່າວໄປຜູ່ດຽວ,ຕອນຄ່ຳ,ຜູ່ບ່າວກໍຕ່ອຍເກ່ິງຍ່າງໄປຮອດປາກປະຕູເຮືອນຜູ່ສາວ,ເມື່ອຮອດເຮືອນຜູ່ສາວແລ້ວກໍເຊີນຜູ່ສາວອອກມາ,ລົມຄວາມຮັກຕໍ່ກັນ,ຫຼັງຈາກໄດ້ຮັກກັນມາເປັນໄລຍະຫນຶ່ງແລ້ວ, ຖ້າສອງຝ່າຍເຫັນດີນຳກັນ,ຈະເປັນຜົວແກ້ວແມຍແຫວນນຳກັນແລ້ວ,ຜູ່ບ່າວກໍມອບຊາຫຼືຢາສູບຫໍ່ຫນຶ່ງໃຫ້ຜູ່ສາວ,ຜູ່ສາວຮັບເອົາແລ້ວກໍໄປແຂວນໄວ້ຢູ່ເທິງຫົວບ່ອນນອນ,ພໍ່ແມ່ເຫັນແລ້ວກໍ່ຮູ້ວ່າລູກສາວມີຄູ່ຮັກແລ້ວ.
ເວລາບ່າວສາວເຜົ່າເຕີອັງຮັກກັນຈະຕ້ອງມອບຊາໃຫ້ກັນ,ໃນເວລາແຕ່ງດອງ,ຊາກໍ່ຖືເປັນເຄື່ອງດອງສຳຄັນກວ່າຫມູ່,ຖ້າຜູ່ສົ່ງເຄື່ອງດອງບໍ່ມອບໃບຊາມີແຕ່ມອບເງິນໃຫ້ທໍ່ນັ້ນ,ກໍຈະຖືກຖືວ່າບໍ່ຮູ້ພິທີການ,ນອກນີ້,ຖ້າຫາກໄປເປັນແຂກຢູ່ເຮືອນຫມູ່ກໍຈະຕ້ອງມອບຊາຫໍ່ຫນຶ່ງໃຫ້ກ່ອນ,ຈາກນີ້,ເຫັນໄດ້ວ່າຢູ່ໃນດວງໃຈຂອງຊົນເຜົ່າເຕີອັງນັ້ນ,ໃບຊາມີຖານະສູງສ່ຳໃດແລ້ວ.
ເຜ່ົາເຕີອັງມີຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມທີ່ໂຄລົບນັບຖືຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່,ຄົນຮອດບຸນປີໃຫມ່ແຕ່ລະປີ,ຄົນຫນຸ່ມຄົນນ້ອຍກໍຕ້ອງເອົາຂອງກິນແນວດີໆໃນເຮືອນໄປມອບໃຫ້ຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່ໃນບ້ານເພື່ອສະແດງຄວາມເຄົາລົບນັບຖືພວກເພິ່ນ,ຕໍ່ຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່ທີ່ຢູ່ດ່ຽວປ່ຽວພອນ,ຜູ່ຫນຸ່ມນ້ອຍຈຳນວນໜຶ່ງກໍຈະໄປຊ່ອຍພວກເພິ່ນເຮັດໄຮ່ເຮັດນາຢ່າງບໍ່ມີເງື່ອນໄຂ,ບາງຄົນຍັງຮັບເອົາພວກເພີ່ນມາຢູ່ໃນເຮືອນຂອງຕົນ,ໃນຍາມບຸນກຸດຈີນແຕ່ລະປີ,ເຜົ່າເຕີອັງຍັງມີຮີດຄອງແນວໜຶ່ງຄື:ຜູ່ເປັນລູກເປັນຫຼານຕ້ອງໄປລ້າງມືລ້າງຕີນໃຫ້ຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່,ໃນເວລາໂຈມຊາມໃສ່ນ້ຳອຸ່ນມາໄວ້ຢູ່ຕໍ່ຫນ້າຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່ແລ້ວ,ຜູ່ເປັນລູກເປັນຫຼານກໍພາກັນເວົ້າແຈ້ງວ່າໃນໜຶ່ງປີຜ່ານມານີ້ຖ້າຕົນເອງຫາກມີອັນໃດອັນໜຶ່ງເຮັດຜິດໃຈຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່ກໍຂໍໃຫ້ຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່ຈົ່ງອະໄພໃຫ້
ຫມາຍຄວາມວ່າປະເພນີທີ່ລ້າງມືລ້າງຕີນດັ່ງກ່າວກໍເປັນການເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດອັນຕັ້ງຫນ້າໃຫ້ແກ່ການບຳລຸງສ້າງຜູ່ເປັນລູກເປັນຫຼານໂຄລົບນັບຖືຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່ແລະໄກ່ເກ່ຍການພົວພັນລະຫວ່າງຄົນໃນຄອບຄົວໃຫ້ດີຂຶ້ນ.
ຢູ່ທ້ອງຖິ່ນທີ່ເຜົ່າເຕິອັງຕັ້ງພູມລຳເນົານັ້ນ,ເຂົາເຈົ້າປູກໄມ້ໄຜ່ຫຼາຍ,ການປູກໄມ້ໄຜ່ເປັນຮົ່ມກໍແມ່ນຈຸດພິເສດອັນຫນ່ຶງຂອງບ້ານເຜົ່າເຕິອັງ,ຢູ່ໃນຊີວິດຂອງຊົນເຜົ່າເຕິອັງນັ້ນ,ໄມ້ໄຜ່ມີຄຸນປະໂຫຍດກວ້າງຂວາງ,ນັບແຕ່ປຸກເຮືອນປຸກຊານ,ເຮັດເຄື່ອງໄມ້ເຄື່ອງມີການຜະລິດຈົນຮອດເຄື່ອງໃຊ້ໄມ້ສອຍປະຈຳວັນກໍລ້ວນແຕ່ເອົາໄມ້ໄຜ່ມາເຮັດເປັນວັດຖຸດິບທັງນັ້ນ.ເຮືອນຮ້ານຂອງເຜົ່າເຕີອັງກໍຄືກັນກັບເຜົ່າສ່ວນຫນ້ອຍທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ພາກຫໍລະດີຂອງຈີນ,ຕົ້ນຕໍແມ່ນເຮືອນຢູ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ.ເຮືອນດັ່ງກ່າວແບ່ງອອກເປັນສອງຊັ້ນຄື:ຊັ້ນເທິງໃຫ້ຄົນຢູ່,ກ້ອງລ່າງແມ່ນໄວ້ເຄື່ອງໄວ້ຂອງ,ແຕ່ກ່ອນເຮືອນທີ່ຊົນເຜົ່າເຕີອັງຢູ່ນັ້ນແມ່ນກວ້າງຂວາງ,ບາງຫລັງກໍກວມເນື້ອທີ່ເກືອບ 400 ແມັດຕາ,ຢູ່ເທິງເຮືອນມີທາງທ່ຽວໄປມາກວ້າງຂວາງ,ມີຄົນຫຼາຍຄອບຄົວນ້ອຍໃນຄອບຄົວໃຫຍ່ແມ່ນຢູ່ໃນເຮືອນຫລັງດຽວ,ແຕ່ວ່າດຽວນີ້,ການປຸກເຮືອນແບບນີ້ໄດ້ມີການປ່ຽນແປງແລ້ວ,ເຮືອນໃຫຍ່ທີ່ໃຫ້ຫຼາຍຄອບຄົວຢູ່ນຳກັນກໍໃຫ້ເຮືອນຮ້ານຫລັງນ້ອຍຂອງໃຜຂອງລາວເຂົ້າແທນທີ່ແລ້ວ,ຍັງມີເຮືອນຢູ່ຂອງເຜົ່າເຕີອັງຈຳນວນໜຶ່ງກໍປຸກເປັນເຮືອນດິນຈີ່ຄືກັນກັບເຮືອນຢູ່ຂອງເຜົ່າຫ້ານທີ່ຢູ່ມໍ່ນັ້ນແລ້ວ.
ກອ່ນສ້າງຕັ້ງປະເທດຈີນໃຫມ່ແມື່ອປີ 1949 ,ເຜົ່າເຕີອັງຍັງຮັກສາສະພາວະດຳລົງຊີວິດແບບປະຖົມບູຮານຢູ່,ຫລັງຈາກສ້າງຕັ້ງປະເທດຈີນໃຫມ່ແລ້ວ,ໂດຍສະເພາະແມ່ນຫລັງຈາກຈີນໄດ້ປະຕິບັດນະໂຍບາຍປະຕິຮູບແລະໄຂປະຕູຕໍ່ພາຍນອກແລ້ວສດຖະກິດຂອງເຜົ່າເຕິອັງກໍໄດ້ພັດທະນາຢ່າງວ່ອງໄວ,ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນກໍມີລະດັບສູງຂຶ້ນຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ.
ດຽວນີ້,ເຂດພູມລຳເນົາຂອງຊົນເຜົ່າເຕີອັງ,ໃບຊາແລະອ້ອຍໄດ້ກາຍເປັນຜະລິດຕະກຳເສົາຄ້ຳຕົ້ນຕໍຢູ່ທ້ອງຖິ່ນເຂົາເຈົ້າແລ້ວ,ເພື່ອປູກພືດເສດຖະກິດ,ໄດ້ມີຫຼາຍຄອບຄົວເຜົ່າເຕີອັງໄດ້ຊື້ລົດໄຖແລະກົນຈັກກະສິກຳມາໃຊ້ແລ້ວ.
ຄຽງຄູ່ກັບຊີວິດການເປັນຢູ່ໄດ້ມີລະດັບສູງຂຶ້ນນັ້ນ,ຄອບຄົວເຜົ່າເຕີອັງຫຼາຍໆຄົນກໍມີເຄື່ອງໄຟຟ້າອັນສະໄຫມຄືເຄື່ອງຮັບໂທລະພາບແລະຕູ້ເຢັນເປັນຕົ້ນ,ບໍ່ພຽງແຕ່ທໍ່ນັ້ນ,ແມ່ຍິງເຜົ່າເຕີອັງຍັງໄດ້ນຸ່ງເຄື່ອງນຸ່ງຂອງຖືງາມຂຶ້ນນຳຄູ່ມື້ໂດຍຢູ່ບົນພື້ນຖານຮັກສາການນຸ່ງສິ້ນແບບດັ້ງເດີມແລະວາດຊົງການຕ່ຳດ້ວຍກຳມະວິທີພິເສດນັ້ນ,ກໍໄດ້ມີການປ່ຽນແປງໃຫມ່ເພື່ອໃຫ້ກົມກຽວກັບຊີວິດໃນຍຸກປະຈຸບັນ.
|
