|
 ເຜົ່າດອຍເຊິ່ງຕົ້ນຕໍແມ່ນຢາຍກັນຢູ່ພາກກາງຕອນໃຕ້ຂອງແຂວງໄຫຫຼຳຢູ່ພາກໃຕ້ຂອງຈີນ.ແຂວງໄຫຫຼຳແມ່ນແຂວງໃຕ້ສຸດຂອງປະເທດຈີນ,ມີເນື້ອທີ່ກວ້າງ 34 ພັນກິໂລແມັດຕາ,ທິດເຫນືອແມ່ນມໍ່ກັບແຂວງກວາງຕຸ້ງທີ່ຂັ້ນກັນດ້ວຍຮ່ອມທະເລ.
ຕາມເອກະສານຂໍ້ມູນສະແດງວ່າ,ຕັ້ງແຕ່ 2200 ກວ່າປີກ່ອນ,ເຜົ່າດອຍແມ່ນຍ້າຍມາແຕ່ແຂວງກວາງຕຸ້ງແລະເຂດກວາງຊີຂອງຈີນໄປຕັ້ງພູມລຳເນົາຢູ່ເກາະໄຫຫຼຳ ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງກັນ.
ເຜົ່າດອຍມີພາສາຂອງຕົນເອງ,ເຊິ່ງສັງກັດຕະກູນພາສາຈີນ-ຕິເບດ,ຢູ່ທ້ອງຖິ່ນທີ່ຕ່າງກັນ,ກໍມີພາສາພື້ນເມືອງທີ່ຕ່າງກັນ,ມີຄົນຈຳນວນບໍ່ຫນ້ອຍແມ່ນຮູ້ທັງພາສາຈີນ,ເຖິງແມ່ນວ່າເຜົ່າດອຍບໍ່ມີຕົວຫນັງສືປະຈຳເຜົ່າຂອງຕົນກໍຕາມ,ແຕ່ກໍໄດ້ມີວັນນະຄະດີປະເພດເລົ່າຕໍ່ປາກຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບ,ວັນນະຄະດີປະເພດເລົ່າຕໍ່ປາກລວມມີການກອນ,ຂັບພື້ນເມືອງ,ເທບນິຍາຍ,ນິທານ,ພື້ນສຶບ,ສຸພາສິດແລະຄຳຫວາຍເປັນຕົ້ນ,ມີເນື້ອໃນອັນກວ້າງຂວາງ,ມີກິ່ງອາຍຊີວິດອັນເຂັ້ມຂຸ້ນແລະຈຸດພິເສດປະຈຳເຜົ່າ.
ເຜົ່າດອຍແມ່ນເຜົ່າທີ່ມັກຟ້ອນລຳທຳເພງ,ເພງພື້ນເມືອງເຜົ່າດອຍມີຫຼາຍທຳນອງແລະຫຼາຍຈັງຫວະ,ຟ້ອນຫາຟືນ ຟ້ອນຕຳເຂົ້າເຊິ່ງເປັນວາດຟ້ອນດັ້ງເດີມຂອງເຂົາເຈົ້າກໍແຜ່ຜາຍຢ່າງກວ້າງຂວາງ,ແລະໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຊົມຊອບຫຼາຍຈາກປະຊາຊົນເຜົ່າດອຍ.ຟ້ອນຫາຟືນໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວແມ່ນສະແດງໃນຍາມບຸນປະເພນີ,ຍາມເຊົາເມື່ອຍໃນເວລາອອກແຮງງານ,ຫຼືຕອນຄ່ຳໃນຍາມຫວ້າງວຽກໄຮ່ການນາ,ກ່ອນຈະຟ້ອນນັ້ນ,ຄົນທັງຫຼາຍພາກັນແບກໄມ້ໄຜ່ຫຼາຍລຳມາວາງໄວ້ຢູ່ເດີ່ນບ້ານຫຼືຢູ່ຕາມລານເຂົ້າຫຼືຢູ່ຕາມເດ່ີນສີຄ້ອຍໆ,ແລ້ວເອົາໄມ້ໄຜ່ບາງລຳມາວາງກ່າຍໄວ້ທາງຂວາງສຳລັບເຕັ້ນແຊເຊິ່ງບໍ່ຕ່າງຫຍັງກັບການເຕັ້ນແຊຂອງຊາວເຜົ່າໄທດຳຢູ່ແຖວເມືອງແກງແລະແຖວຫຼວງນ້ຳທາ.
ເຜົ່າດອຍມີເຄື່ອງເສບປະເພດເຄາະທີ່ເກົ່າແກ່ບູຮານຊະນິດຫນຶ່ງຊື່ວ່າຕິ່ງຕົ່ງ,ເຄື່ອງເສບຊະນິດນີ້ແມ່ນເຮັດດ້ວຍໄມ້ພິເສດບາງຊະນິດ,ມີສຽງເສາະໃສແລະດັງຫອງ.ການກຳເນີດຂອງເຄື່ອງເສບຕິ່ງຕົງດັ່ງກ່າວແມ່ນມີການພົວພັນຢ່າງສະຫນິດແຫນ້ນກັບການຜະລິດ,ປະຊາຊົນເຜົ່າດອຍທີ່ຕັ້ງພູມລຳເຍົາຢູ່ເກາະໄຫຫຼຳມາເປັນເວລາຍາວນານນັ້ນ,ໃນໄລຍະປະຫວັດສາດທີ່ຍາວນານສົມຄວນ,ພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ຜ່ານຊີວິດແບບດຶກດຳບັນທີ່ເຮັດໄຮ່ຈູດ,ພາຫະນະການຜະລິດກໍຫຼ້າຫລັງ,ຜົນຜະລິດກໍໄດ້ຫນ້ອຍ,ເພື່ອຮັກສາເຄື່ອງປູກຂອງຝັງທີ່ໄດ້ມາບໍ່ແມ່ນຂອງງ່າຍນັ້ນ,ໃນແຕ່ລະປີ,ປະຊາຊົນເຜົ່າດອຍຕ້ອງປຸກຖຽງໄຮ່ໄວ້ຕີນພູເພື່ອເບ່ິງແຍງເຄື່ອງປູກຂອງຝັງ,ຕັ້ງແຕ່ເກີດດອກອອກຜົນຈົນຮອດຍາມເກັບກ່ຽວກໍເພື່ອລະງັບຄວາມມິດງຽບແລະຄວາມອິດເມື່ອຍ,ແລະເພື່ອໄລ່ນົກແລະສັດປ່າ,ຜູ່ເຝົ້າເຄື່ອງປູກຂອງຝັງຈຶ່ງຕັດເອົາໄມ້ມາເຄາະກັນ,ການເຮັດແນວນີ້ທັງສ້າງຄວາມມ່ວນຊື່ນທັງປົກປັກຮັກສາເຄື່ອງປູກຂອງຝັງໄວ້ໄດ້.
ແຕ່ລະປີ,ຕາມຈັນທະຄະຕິຈີນເດືອນ 3 ອອກໃຫມ່ 3 ຄ່ຳ,ໂດຍທົ່ວໄປແມ່ນກົງກັບປີສາກົນ,ເດືອນເມສາແລະເດືອນພຶດສະພາແມ່ນບຸນປະເພນີຂອງເຜົ່າດອຍ,ເມື່ອຮອດມື້ນັ້ນ,ແຕ່ລະບ້ານຈະຕ້ອງຈັດພິທີບູຊາບັນພະບູລຸດໂດຍມີຜູ່ເຖົ້າຜູ່ແກ່ນັ່ງເປັນປະທານ,ຜູ່ບ່າວຜູ່ສາວຕ້ອງນຸ່ງເຄື່ອງງາມ,ຕ່າງຄົນຕ່າງຖືຊີ້ນແຫ້ງ,ເຫຼົ້າເຂົ້າຫນຽວແລະເຂົ້າຕົ້ມທີ່ກຽມໄວ້ກ່ອນແລ້ວ,ແລ້ວໃຫ້ຜູ່ບ່າວທີ່ງາມກື້ນຜູ່ຫນຶ່ງແລະຜູ່ສາວງາມທີ່ປາກເກັ່ງຜູ່ຫນຶ່ງເປັນຜູ່ພາຫມູ່ໄປໂຮມກັນຢູ່ບ່ອນເຄື່ອນໄຫວ,ຫລັງຈາກນັ້ນ,ກໍເຊີນສາຍໃຈຂອງຕົນທີ່ຢູ່ນອກເຄືອຍາດດ້ວຍຮູບການຂັບຕໍ່ແຍ,ແລ້ວຄູ່ຮັກແຕ່ລະຄູ່ເກາະແຂນກັນຍ່າງແຍກໄປຕາມປ່າແລະຕາມຫ້ວຍເພື່ອລະບາຍຄວາມຮັກມັກກັນ.
ຄັນຮອດຍາມຫົວຄ່ຳ,ຢູ່ຕາມຈ້າຍພູແລະຢູ່ຕາມແຄມນ້ຳ,ເຂົາເຈົ້າກໍດັງໄຟຂຶ້ນຫຼາຍກອງ,ຍິງຊາຍນ້ອຍໃຫຍ່ຢູ່ອ້ອມກອງໄຟ,ບາງຄົນກໍໂອ່ນໂລນຊາ,ບາງຄົນຂັບຕໍ່ແຍກັນ,ບາງຄົນປ້ຳກັນແລະຟ້ອນເຢາະຟ້ອນຢ່ອງກໍມີ,ຄົນທັງຫຼາຍພາກັນຫຼິ້ນມ່ວນຊື່ນຢ່າງສົມອົກສົມໃຈໃນທ່າມກາງບັນຍາກາດອັນຟົດຟື້ນ.ຈົນຮອດຟ້າຈະແຈ້ງ,ຄົນທັງຫຼາຍຈຶ່ງກຽມເມືອເຮືອນໃຜລາວ,ເວລານັ້ນ,ພວກຜູ່ບ່າວຜູ່ສາວທີມັກຮັກກັນນັ້ນ ກໍໃຫ້ຂອງຫມັ້ນກັນເພື່ອອຳລາຄາຈາກດ້ວຍຄວາມອາໄລອາວອນ,ເຊີນມາພົບກັນອີກໃນເດືອນສາມອອກໃຫມ່ສາມຄ່ຳປີຫນ້າ.
ໃນດ້ານຮີດແຕ່ງດອງນັ້ນ,ຊາວເຜ່ົາດອຍແມ່ນນິຍົມຮີດທີ່ວ່າເວົ້າຢອກເຈົ້າສາວ,ການເວົ້າຢອກເຈົ້າສາວນັ້ນແມ່ນຫມາຍເຖິງໃນເວລາແຕ່ງດອງ,ພວກຜູ່ບ່າວຢູ່ບ້ານຂອງເຈົ້າບ່າວມັກເວົ້າຢອກເຈົ້າສາວແລະຄູ່ເຈົ້າສາວໃນຕອນຄ່ຳມື້ແຕ່ງດອງນັ້ນ,ເວລາຂະບວນແຫ່ ເຈົ້າສາວຍັງບໍ່ທັນມາຮອດຫນ້າເຮືອນເຈົ້າບ່າວເທື່ອນັ້ນ,ພວກຜູ່ບ່າວກໍຖືກະບອງຍາດກັນໄປເຍືອງເບິ່ງຫນ້າເຈົ້າສາວແລະຄູ່ເຈົ້າສາວ,ເບ່ິງວ່າຜູ່ໃດຈະງາມກວ່ມກັນ,ໃນເວລານັ້ນ,ເຈົ້າສາວແລະຄູ່ເຈົ້າສາວຕ່າງອັດຫນ້າຂອງຕົນໄວ້,ພວກຜູ່ບ່າວໃຈມານກໍເອົາກະບອງໄປລົນຫນ້າເຈົ້າສາວແລະຄູ່ເຈົ້າສາວ,ລາງຄົນກໍເອົາໄມ້ຄ້ອນໄປຜູກຕິດຂາພວກຜູ່ສາວໄວ້,ເວລານັ້ນ,ເຈົ້າສາວແລະຄູ່ເຈົ້າສາວຈຳເປັນຕ້ອງຍ່າງແບບຢຸດໆຢ່ອນໆ,ຫຼົບພຸ້ນຫຼີກພີ້,ແຕ່ກໍຫຼີກບໍ່ມົ້ນຖືກກະບອງ
ລົນຈົນຫນ້າມຸມຫມົດແລະເມື່ອຍຈົນເຫື່ອໄຫຼໄຄຍ້ອຍ,ຈົນຮອດຍາມກ້າວເຂົ້າປະຕູເຮືອນຂອງເຈົ້າບ່າວແລ້ວຈ່ິງຫວິດເວນຫວິດກຳ.
ແມ່ຍິງເຜົ່າດອຍຊ່າງເຂັນຝ້າຍຕ່ຳຫູກ,ປະຫວັດເຂັນຝ້າຍຕ່ຳຫູກອາດຫວນຄືນເຖິງ 2000 ກວ່າປີກ່ອນ,ໃນຄາວນັ້ນ,ຜ້າປູບ່ອນສະຫຼັບສີແລະຜ້າຫົ່ມທີ່ແມ່ຍິງເຜົ່າດອຍຕ່ຳນັ້ນໄດ້ກາຍເປັນຂອງດີມີຄຸນຄ່າທີ່ເອົາໄປເປັນເຄື່ອງບັນນາການຖວາຍພະລາຊະວັງທຸກໆປີ.ທ່ານຮວງຕ້າວເພີ ນັກຕ່ຳຫູກທີ່ມີສຽງໃນສະຕະວັດທີ 13 ໄດ້ນຳເອົາກຳມະວິທີເຂັມຝ້າຍຕຳ່ຫູກທີ່ຮຽນຢູ່ໄຫຫຼຳເຂົ້າມາເຜີຍແຜ່ຢູ່ເຂດໃນຂອງຈີນໄດ້ຊຸກຍູ້ໃຫ້ການປັ່ນທໍຂອງຈີນມີການພັດທະນາ,ຈົນຮອດຊູ່ມື້ນີ້,ການເຂັນຝ້າຍຕຳຫູກກໍຍັງສະຫນິດຕິດແຫນ້ນຢ່າງແຍກອອກຈາກກັນບໍ່ໄດ້ກັບຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນເຜົ່າດອຍ.
ກ່ອນສ້າງຕັ້ງປະເທດຈີນໃຫມ່ເມື່ອປີ 1949,ການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມຢູ່ເຂດເຜົ່າດອຍກໍຍັງອ່າວຫຼ້າຫລັງຢູ່,ຍ້ອນປ່າເລິກດົງຫນາແລະການຄົມມະນາຄົມບໍ່ສະດວກ,ມີບາງທ້ອງຖິ່ນຈົນຮອດກ່ອນສ້າງຕັ້ງປະເທດຈີນໃຫມ່ກໍຍັງຄົງຮັກສາແບບວິທີການຜະລິດຂອງລະບອບຄອມມູນປະຖົມບູຮານໄວ້ຢູ່,ຫລັງຈາກສ້າງຕັ້ງປະເທດຈີນໃຫມ່ແລ້ວ,ປະຊາຊົນເຜ່ົາດອຍຈຶ່ງໄດ້ດຳເນີນການປະຕິຮູບທີ່ດິນແລະປະຕິຮູບເປັນປະຊາທິປະໄຕ,ແລ້ວສ້າງຕັ້ງເຂດຍ່ອຍເຜົ່າດອຍເຜົ່າແມ້ວປົກຄອງຕົນເອງ,ປະຕິບັດເຂດຊົນເຜົ່າປົກຄອງຕົນເອງຢູ່ໄຫຫຼຳໃນປີ 1952,ມາຮອດປີ 1988 ,ເມື່ອສ້າງເປັນແຂວງໄຫຫຼຳແລ້ວ,ເຂດຍ່ອຍເຜ່ົາດອຍເຜ່ົາແມ້ວປົກຄອງຕົນເອງຈິ່ງໄດ້ປ່ຽນເປັນ 7 ເມືອງ,ເຜົ່າດອຍປົກຄອງຕົນເອງ.
ໃນ 50 ປີມານີ້,ອຸດສາຫະກຳ ຄົມມະນາຄົມຂົນສົ່ງ,ໄປສະນີໂທລະຄົມ ວັດທະນະທຳ ການສຶກສາແລະສາ ທາລະນະສຸກຂອງທ້ອງຖິ່ນເຜົ່າດອຍກໍໄດ້ມີການພັດທະນາຢ່າງວ່ອງໄວ,ໂດຍສະເພາະແມ່ນເກາະໄຫຫຼຳໄດ້ກາຍເປັນເຂດເສດຖະກິດພິເສດທີ່ໃຫຍ່ກວ່າຫມູ່ໃນປະເທດຈີນເມື່ອປີ 1988 ເປັນຕົ້ນມາ,ການສ້າງສາເສດຖະກິດຂອງທ້ອງຖິ່ນເຜົ່າດອຍຈຶ່ງໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຢ່າງວ່ອງໄວກວ່າເກົ່າຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນກໍໄດ້ມີລະດັບສູງຂຶ້ນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ.
|
