|
ຕາມລາຍງານສະບັບຫນຶ່ງທີ່ອົງການອຸຕຸນິຍົມໂລກປະກາດຢູ່ເຊີແນວເມື່ອວັນທີ 3 ເດືອນມິຖຸນາ ປີນີ້ແຈ້ງວ່າ ປະກົດການເອນີໂນທີ່ກະຫນ່ຳໂລກມາຕັ້ງແຕ່ປີ 1997 ນັ້ນຈະຫັບຫາຍໄປແລ້ວ,ຮອດລະດູຮ້ອນປີນີ້,ອາກາດທົ່ວໂລກຈະເປັນປົກກະຕິຄືນ,ບົດລາຍງານແຈ້ງວ່າ,ອຸນຫະພູມມະຫາສະຫມຸດປາຊີຟິກກໍຄ່ອຍໆເຢັນລົງແລ້ວ,ລະດັບຫນ້ານ້ຳທະເລຢູ່ພາກພື້ນທະວີບອາເມລິກາໃຕ້ທີ່ສູງຂຶ້ນ 33 ຊັງຕິແມັດຍ້ອນປະກົດການເອນີໂນນັ້ນ,ມາດຽວນີ້,ໂດຍຢູ່ບົນພື້ນຖານດັ່ງກ່າວກໍໄດ້ ຫຼຸດລົງ 15 ຊັງຕິແມັດແລ້ວ.
ປະກົດການເອນີໂນມັນແມ່ນແນວໃດກັນແທ້?ມັນມີຜົນສະທ້ອນຫຍັງແດ່ຕໍ່ຫນ່ວຍໂລກ?
ຢູ່ໃນສະພາບປົກກະຕິ,ລົມການຄ້າອັນແຮງກ້າທີ່ພັດແຕ່ນອກຝັງທະເລທະວີບອາເມລິກາໃຕ້ໄປຫາທິດຕາເວັນຕົກນັ້ນ,ຈະຍູ້ຫນ້ານ້ຳທະເລໃຫ້ໄຫຼໄປທາງອາຊີ,ຄືກັບເຮົາເປົ່າກາເຟຮ້ອນໆ,ລົມການຄ້າຈະພັດເອົານ້ຳທະເລອຸ່ນໄປຫາແຄມຝັ່ງທະເລອົສຕຼາລີ ອິນໂດເນຊີແລະຟິລິປີນ,ຢູ່ເທິງນ້ຳທະເລອຸ່ນ ອາກາດຊຸ່ມຈະເລື່ອນຂຶ້ນພາໃຫ້ຄວາມດັນຂອງບັນຍາກາດລົດລົງ,ພາໃຫ້ຝົນຕົກແຮງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ,ເຮັດໃຫ້ປ່າໄມ້ຍາມຝົນໃນອາຊີຊຸ່ມຊື່ນ,ດ້ານຫນຶ່ງອີກຫົວລົມເທິງອາກາດສູງ,ກໍຕ່າວພັດໄປທາງທະວີບອາເມລິກາໃຕ້,ເມື່ອລົມພັດໄກຮອດທະວີບອາເມລິກາໃຕ້ແລ້ວ,ອາກາດເຢັນກໍລົດລົງ,ຄວາມດັນຂອງບັນຍາກາດກໍເລື່ອນຂຶ້ນ,ເຮັດໃຫ້ຝົນຕົກຫນ້ອຍລົງຫຼາຍ.ແຄມຝັ່ງທະເລມະຫາສະຫມຸດປາຊິຟິກແຖບທະວີບອາເມລິກາໃຕ້ໃນພາສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນອົບເອົ້າທີ່ສຸດ,
ຖ້າຫາກມີປະກົດການເອນີໂນເກີດຂຶ້ນ,ເບົ້າແບບທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນີ້ກໍຈະຕ່າວປີ້ນຫມົດ,ຄືຄວາມດັນຂອງບັນຍາກາດເທິງມະຫາສະຫມຸດປາຊີຟິກຕາເວັນຕົກເລື່ອນຂຶ້ນ,ກໍອາດຈະເຮັດໃຫ້ເຂດກວ້າງໃຫຍ່ແຕ່ອົສຕຼາລີໄປຮອດອິນເດຍເກີດໄພແຫ້ງແລ້ງ,ນອກນີ້,ລົມການຄ້າກໍຈະອ່ອນລົງຫຼືພັດໄປທາງທິດຕາເວັນອອກ,ຍ້ອນບໍ່ມີລົມການຄ້າພັດຍູ້,ນ້ຳທະເລອຸ່ນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍທີ່ຕ້ອງໄຫຼມາທາງອາຊີນັ້ນ,ມີສ່ວນຫນຶ່ງໄດ້ໄຫຼໄປທາງທະວີບອາເມລິກາໃຕ້,ເຮັດໃຫ້ພາກພື້ນແຕ່ຈີເລຂຶ້ນມາຮອດລັດກາລີໂຟເນຍແຫ່ງອາເມລິກາເກີດລົມພາຍຸໃຫຍ່ພິລຶກ.
ປະກົດການເອນີໂນມັກນຳເອົາມະຫັນຕະໄພມາໃຫ້ແກ່ມວນມະນຸດ,ປະກົດການເອນີໂນທີ່ເກີດຂຶ້ນແຕ່ປີ 1982 ເຖິງປີ 1983,ຄາດວ່າ,ໄດ້ເຮັດໃຫ້ມວນມະນຸດເສຍຫາຍຊັບສິນແລະເຂົ້າຂອງຄຶດເປັນເງິນ 13 ຕື້ດອນລາສະຫະລັດ ມີຜູ່ເສຍຊີວິດ 2 ພັນກວ່າຄົນ,ຢູ່ພາກໃຕ້ຂອງອິນເດຍ,ຍ້ອນບໍ່ມີຄວາມຜິດແຜກແຕກຕ່າງກັນທາງລະດູການ,ເຄື່ອງປູກຂອງຝັງກໍຕາຍແລ້ວຫມົດ,ປະກົດການເອນີໂນເທື່ອນັ້ນ,ໄດ້ພາໃຫ້ບາງແຫ່ງທີ່ບໍ່ເຄີຍເກີດລົມພາຍຸຈັກເທື່ອຢູ່ມະຫາສະຫມຸດປາຊີຟິກກໍຖືກພາຍຸກະຫນ່ຳຫຼາຍເທື່ອ,ບາງແຫ່ງໃນຮາວາຍກໍ່ຖືກທຳລາຍຢ່າງຫນັກຫນ່ວງແຕ່ເດີມ ການປະມົງຂອງເອລູແມ່ນຫາປູປາໄດ້ຫຼາຍທີ່ສຸດ,ນັບວ່າຢູ່ແຖວຫນ້າຂອງໂລກ,ແຕ່ຖືກໄພເທື່ອນັ້ນທຳລາຍຈົນປົ້ນປີ້ຢ່າງຟື້ນຕົວບໍ່ໄດ້ເລີຍ,ນ້ຳຝົນຢູ່ພາກຕາເວັນຕົກສຽງເຫນືອຂອງເປລູແມ່ນຫຼາຍກວ່າຍາມປົກກະຕິຕັ້ງ 10 ເທົ່າ,ຈົນຖະຫນົນຫົນທາງຫຼາຍສາຍກາຍເປັນຫ້ວຍຫ່ອງໄປຫມົດ.ບົດລາຍງານຂອງອົງການອຸຕຸນິຍົມໂລກດັ່ງກ່າວແຈ້ງວ່າ,ປະກົດການເອນີໂນທີ່ເລີ່ມເກີດຂຶ້ນເມື່ອລະດູຮ້ອນປີກາຍນີ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຫມົດໂລກເສຍຫາຍທາງເສດຖະກິດ 10 ຕື້ດອນລາສະຫະລັດ,ໃນນັ້ນອາຊີເສຍຫາຍຫນັກກວ່າເພິ່ນຄື 8 ຕື້ກວ່າດອນລາ,ຍ້ອນຖືກຜົນກະທົບຈາກປະກົດການເອນີໂນ,ອິນໂດເນຊີໄດ້ປະສົບໄພແຫ້ງແລ້ງທີ່ຫນັກຫນ່ວງທີ່ສຸດໃນເຄິ່ງສະຕະວັດມານີ້,ແລະພາໃຫ້ປ່າໄມ້ 1 ແສນ 8 ຫມື່ນເຮັກຕາຢູ່ກາລີມານຕານເຫນືອເກີດໄຟໄຫມ້ຈົນຮອດດຽວນີ້ກໍຍັງບໍ່ມອດເທື່ອ,ຫຼາຍທ້ອງຖິ່ນເຊັ່ນອາຟຼິກາແລະອາເມິລກາລາຕິນເປັນຕົ້ນກໍເກີດໄຟນ້ຳຖ້ວມ,ເຮັດພືດພັນທັນຍາຫານຖືກນ້ຳໄຫຼເຊາະ,ສິ່ງກໍ່ສ້າງຊົນລະປະທານນາສວນກໍເພພັງ ຫຼາຍລ້ານຄົນປະສົບໄພອຶດຢາກ.
ໃນບົດລາຍງານສະບັບຫນຶ່ງຂອງທະນາຄານໂລກໄດ້ປະເມີນວ່າ,ເມື່ອຕາບຈູນຄວາມເສຍຫາຍເນື່ອງຈາກປະກົດການເອນີໂນ ຢ່າງຫນ້ອຍຕ້ອງໃຊ້ເງິນ 500 ລ້ານດອນລາສະຫະລັດ,ພຽງແຕ່ເປລູ ເອກວາດໍ ອັກຊັງຕິນ ໂບລີວີແລະປາລາກວາຍທໍ່ນັ້ນກໍຕ້ອງການຄວາາຊ່ອຍເຫຼືອເຖິງ 350 ລ້ານດອນລາສະຫະລັດ.
ເມື່ອເວົ້າວ່າ,ປະກົດການເອນີໂນຈະຜ່ານພົ້ນໄປແລ້ວ,ພວກເຮົາກໍຈະໂລ່ງອົກໂລ່ງໃຈໄດ້ແລ້ວຕິແມ່ນບໍ່?
ທ່ານຈ່າງຈື່ປິ່ງ ນັກຄົ້ນຄວ້າໃນຫ້ອງທົດລອງຈຸດຫນັກຂອງລັດທີ່ຄົ້ນຄວ້າການປົວແປງສັງລວມກ່ຽວກັບໄພບົ້ງແມງແລະຫນູຂີທາງກະສິກຳແຫ່ງສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າສັດຂອງສະພາບັນດິດວິທະຍາສາດແຫ່ງປະເທດຈີນໄດ້ສະເຫນີບົດພະຍາກອນໄພທຳມະຊາດໂດຍເຕືອນໄຫ້ຝ່າຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຈົ່ງລະວົງປ້ອງກັນໄພຊີວະຊາດຫລັງຈາກປະກົດການເອນີໂນແລ້ວ.
ທ່ານຈ່າງຈື່ປິ່ງສະເຫນີໃຫ້ຮູ້ວ່າຫລັງຈາກເກີດປະກົດການເອນີໂນສາມເທື່ອເມື່ອປີ 1982—1983 ປີ 1991 ແລະປີ 1993 –1994 ແລ້ວ,ຢູ່ປະເທດຈີນໄດ້ເກີດໄພຫນູຂີແລະໄພບົ້ງແມງໃນບໍລິເວນອັນກວ້າງໃຫຍ່.ທ່ານຊີ້ເນັ້ນວ່າ,ປະກົດການເອນີໂນທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນປີ 1997ນັ້ນ,ຍັງແຮງກວ່າສາມເທື່ອກ່ອນອີກຊ້ຳ ສະນັ້ນຈຶ່ງມີຄວາມອາດສາມາດທີ່ຈະເກີດໄພຊີວະຊາດຮ້າຍແຮງກວ່າ,ຕາມການຄົ້ນຄວ້າໃນປະຈຸບັນເຫັນວ່າ,ໃນປີທີ່ເກີດປະກົດການເອນີໂນແລະປີລຸນມາແມ່ນມັກເກີດໄພຊີວະຊາດຫຼາຍທີ່ສຸດ,ສະນັ້ນ,ໃນປີ 1998 ແລະປີ 1999,ຈະຕ້ອງລະວັງປ້ອງກັນເປັນພິເສດ.
|
