|
ສະບາຍດີທ່ານຜູ່ຟັງທີ່ໂຄລົບ, ຍິນດີຕ້ອນຮັບທ່ານເຂົ້າສູ່ລາຍການອາລະຍະທຳຈີນ, ໃນລາຍການພາກນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າຈະແນະນຳໂກ່ໂສວຈິ້ງ ນັກວິທະຍາສາດຜູ່ດີເດັ່ນໃນລາຊະວົງຢວນຂອງຈີນສູ່ທ່ານຟັງ. ໂກ່ໂສວຈິ້ງເກີດໃນຄອບຄົວນັກຮຽນຮູ້ເມື່ອປີ 1231. ໃນຍາມຍັງເປັນເດັກນ້ອຍ ເພິ່ນກໍ່ມັກອ່ານໜັງສື, ແລະສົນໃຈນຳດາລາສາດເປັນພິເສດ.
ປີ 1275, ໂກ່ໂສວຈິ້ງໄດ້ຮັບຄຳສັ່ງໃຫ້ສຳຫຼວດພູມປະເທດແລະທາງເດີນເຮືອຢູ່ເຂດທົ່ງພຽງຫວງຫວາຍ, ພ້ອມທັງສ້າງສະຖານີຄົມມະນາຄົມທາງນ້ຳ. ໃນຂອບເຂດຫຼາຍຮ້ອຍລີ້ມົນທົນຕາມຄອງນ້ຳເກົ່າຂອງແມ່ນ້ຳເຫຼືອງແຕ່ທາງພາກຕາເວັນອອກຂອງເມືອງເມິ້ງຈິ່ນແຂວງເຫີໜານ, ໂກ່ໂສວຈິ້ງໄດ້ວັດແທກພູມປະເທດແລະວາງແຜນຊົນລະປະທານ, ທັງແຕ້ມເປັນແຜນທີ່, ແລະໝາຍເຫດໄວ້ຢ່າງລະອຽດ. ໃນການແຕ້ມແຜນທີ່, ເພິ່ນໄດ້ຖືໜ້ານ້ຳທະເລເປັນມາດຖານ, ເລີ່ມນຳໃຊ້ຄຳນິຍາມສຳຄັນໃນພູມສາດແລະວັດແທກວິທະຍາຄື ລະດັບໜ້ານ້ຳທະເລ.
ການປະກອບສ່ວນຫຼາຍກວ່າໝູ່ຂອງໂກ່ໂສວຈິ້ງໃນດ້ານຊົນລະປະທານແມ່ນ ໄດ້ຂຸດຄອງນ້ຳຈາກຕ້າຕູ່ (ປັດຈຸບັນຄືປັກກິ່ງ) ຮອດທົ່ງໂຈ່ວ. ໃນຄາວນັ້ນ, ຄອງນ້ຳທີ່ມີຊື່ສຽງດົ່ງດັງໃນສະໄໝບູຮານຂອງຈີນພຽງແຕ່ເນັ່ງໄປຮອດທົ່ງໂຈ່ວ (ປັດຈຸບັນຄືເຂດທົ່ງໂຈ່ວຂອງປັກກິ່ງ) ເທົ່ານັ້ນ. ປີ 1291, ໂກ່ໂສວຈິ້ງໄດ້ສະເໜີໃຫ້ສ້າງຊົນລະປະທານ 11 ເສັ້ນ ເຊິ່ງລວມທັງຄອງນ້ຳຂົນສົ່ງສະບຽງອາຫານມາສູ່ລາຊະທານີຕ້າຕູ່, ແລະໄດ້ເປັນປະທານດຳເນີນໂຄງການດັ່ງກ່າວໃນປີລຸນມາ. ຄອງນ້ຳຍາວ 80 ກິໂລແມັດສາຍນີ້ພ້ອມດ້ວຍໂຄງການຄົບຊຸດໃຊ້ເວລາພຽງປີເຄິ່ງກໍ່ສ້າງສຳເລັດແລ້ວ, ໄດ້ຕັ້ງຊື່ວ່າຄອງນ້ຳ "ທົ່ງຮຸ້ຍ". ເຮືອຂົນສົ່ງສະບຽງອາຫານຈາກພາກໃຕ້ສາມາດແລ່ນຕາມຄອງນ້ຳໃຫຍ່ເຂົ້າມາຮອດປັກກິ່ງ. ແຕ່ນັ້ນມາ, ຄອງນ້ຳໃຫຍ່ປັກກິ່ງຫາງໂຈ່ວ ເຊິ່ງແມ່ນເສັ້ນທາງຄົມມະນາຄົມສຳຄັນລະຫວ່າງເໜືອໃຕ້ຂອງຈີນໃນສະໄໝບູຮານກໍ່ສ້າງສຳເລັດແລ້ວ.
ປີ 1276, ໂກ່ໂສວຈິ້ງໄດ້ຮັບຄຳສັ່ງໃຫ້ຮັບຜິດຊອບການສ້າງປະຕິທິນໃໝ່, ອັນໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນວຽກງານວັດແທກດາລາສາດແລະຄົ້ນຄວ້າວິທີຄຳນວນວັນເດືອນປີທີ່ມີຂະໜາດໃຫຍ່ກວ່າຍາມໃດໝົດໃນປະຫວັດດາລາສາດຈີນຈົນກະທັ້ງທົ່ວໂລກໃນຄາວນັ້ນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນ ດາລາສາດຈີນໄດ້ເລີ່ມກ້າວຂຶ້ນສູ່ກະແສສູງເທື່ອໃໝ່.
ໂກ່ໂສວຈິ້ງສຸມກຳລັງຄົ້ນຄວ້າເຄື່ອງວັດແທກດາລາສາດແບບໃໝ່ກ່ອນ, ເພິ່ນກວດກາເຄື່ອງວັດແທກເກົ່າຢ່າງລະອຽດ. ແລະພ້ອມກັບນາຍຊ່າງທັງຫຼາຍ ຄົ້ນຄວ້າຜະລິດເຄື່ອງວັດແທກດາລາສາດເກືອບ 20 ຊະນິດ, ເຄື່ອງວັດແທກເຫຼົ່ານີ້ລ້ວນແຕ່ມີຈຸດພິເສດທີ່ໃຊ້ໄດ້ ງ່າຍດາຍແລະແມ່ນຢຳ. ແຕ່ໜ້າເສຍດາຍ ເຄື່ອງວັດແທກສະບັບຕົ້ນເຫຼົ່ານີ້ເປເພໄປໝົດແລ້ວ, ບໍ່ໄດ້ຮັກສາໄວ້ຕໍ່ມາ. ຕົວຢ່າງຄື ເຄື່ອງວັດແທກ "ຈຽນອີ" ທີ່ໂກ່ໂສວຈິ້ງຄົ້ນຄວ້າຜະລິດນັ້ນ ແມ່ນເຄື່ອງວັດແທກດາລາສາດທີ່ມີຊື່ສຽງດົ່ງດັງໃນໂລກ, ສັບພະຄຸນຂອງມັນແມ່ນວັດແທກທີ່ຕັ້ງຈຸດພິກັດຂອງດາວຢູ່ເທີງຟ້າ. ເມື່ອປີ 1276, ໂກ່ໂສວຈິ້ງໄດ້ຄົ້ນຄວ້າປະດິດສ້າງເຄື່ອງວັດແທກດາລາສາດແບບໃໝ່ທີ່ມີອົງປະກອບງ່າຍດາຍຄື "ຈຽນອີ" . "ຈຽນອີ" ມີລະດັບແມ່ນຢຳໃນການສັງເກດວັດແທກ, ສ່ວນເຄື່ອງວັດແທກດາລາສາດຂອງຝ່າຍຕາເວັນຕົກທີ່ຄົນດານມາກປະດິດສ້າງຫຼັງຈາກນັ້ນ 300 ປີຈຶ່ງສາມາດປຽບທຽບກັບ "ຈຽນອີ" ໄດ້.
ໂກ່ໂສວຈິ້ງກັບຜູ່ອື່ນອີງຕາມຂໍ້ມູນເອກະສານຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍທີ່ສັງເກດວັດແທກໄດ້, ແລະຄົ້ນຄວ້າປະຕິທິນແຕ່ລາຊະວົງຮັ້ນຕາເວັນຕົກເປັນຕົ້ນມາ 70 ຊະນິດຢ່າງລະອຽດ, ແລ້ວຮຽບຮຽງປະຕິທິນສະບັບໃໝ່ທີ່ຊື່ວ່າ "ໂຊ້ວສືລີ້". ເລີ່ມແຕ່ປີ 1281, ປະຕິທິນ "ໂຊ້ວສືລີ້" ເລີ່ມປະກາດໃຊ້ໃນທົ່ວປະເທດ, ເວລານຳໃຊ້ປະຕິທິນດັ່ງກ່າວຍາວເຖິງ 363 ປີ ຄືແຕ່ປີ 1281 ຮອດປີ 1643, ແມ່ນປະຕິທິນທີ່ນຳໃຊ້ເປັນເວລາຍາວນານກວ່າໝູ່ໃນປະຫວັດສາດຈີນ.
ປະຕິທິນ "ໂຊ້ວສືລີ້" ກໍ່ແມ່ນປະຕິທິນສະບັບໜຶ່ງທີ່ແມ່ນຢຳກວ່າໝູ່ໃນສະໄໝບູຮານຈີນ, ມັນຖື 365,2425 ມື້ເປັນປີໜຶ່ງ, ຖ້າຄຳນວນດ້ວຍຊົ່ວໂມງແລ້ວ ແມ່ນ 365 ມື້ 5 ຊົ່ວໂມງ 49 ນາທີ 12 ວິນາທີ, ຜິດກັບເວລາຕົວຈິງຂອງໜ່ວຍໂລກໝູນອ້ອມດວງຕາວັນຮອບໜຶ່ງພຽງ 26 ວິນາທີ, 3320 ປີຈຶ່ງຜິດກັນ 1 ມື້ເທົ່ານັ້ນ, ຄືກັນກັບປະຕິທິນສຸລິຍະຄະຕິທີ່ໃຊ້ກັນທົ່ວໄປໃນສາກົນໃນປັດຈຸບັນຢ່າງສົມບູນ. ແຕ່ເມື່ອຮອດປີ ຄ.ສ. 1582 ປະຕິທິນສຸລິຍະຄະຕິຈຶ່ງເລີ່ມນຳໃຊ້, ໃຊ້ກວ່າປະຕິທິນ "ໂຊ້ວສືລີ້" 300 ປີ.
ພາຍຫຼັງປະຕິທິນ "ໂຊ້ວສືລີ້" ຮຽບຮຽງຢ່າງສຳເລັດຜົນແລ້ວ, ໂກ່ໂສວຈິ້ງໄດ້ສຸມກຳລັງເຂົ້າໃນວຽກການຂຽນ, ໄດ້ຂຽນໜັງສືດາລາສາດ "ທຸ່ຍປູ້" ແລະ "ລີ້ເສິງ" ເປັນຕົ້ນ 10 ກວ່າຊະນິດ, ລວມ 100 ກວ່າເຫຼັ້ມ. ພາຍຫຼັງມາ ໜັງສືເຫຼົ່ານີ້ລ້ວນແຕ່ຫາຍສາບສູນໄປແລ້ວ. ສ່ວນເຄື່ອງວັດແທກດາລາສາດ "ຈຽນອີ" ແລະເຄື່ອງດາລາສາດອື່ນໆທີ່ຖືກຄົນຮຸ້ນຫຼັງຍ້ອງຍໍວ່າ "ເປັນເຄື່ອງດາລາສາດທີ່ງາມປານີດ" ທີ່ໂກ່ໂສວຈິ້ງຄົ້ນຄວ້າປະດິດສ້າງນັ້ນ, ເຄີຍຖືກຮັກສາໄວ້ຢ່າງຈົບງາມຈົນຮອດລາຊະວົງຊິ່ງຕອນຕົ້ນ ເຊິ່ງແມ່ນລາຊະວົງສຸດທ້າຍຂອງຈີນ.
ໂກ່ໂສວຈິ້ງໄດ້ດຳເນີນພາລະກິດວິທະຍາສາດເຕັກນິກ 60 ກວ່າປີ, ບໍ່ພຽງແຕ່ໄດ້ຮັບຜົນງານດີເດັ່ນໃນດ້ານດາລາສາດແລະດ້ານໂຄງການຊົນລະປະທານເທົ່ານັ້ນ, ແລະກໍ່ໄດ້ປະກອບສ່ວນອັນສຳຄັນເຂົ້າໃນດ້ານພູມສາດ ຄະນິດສາດແລະວິສະວະກຳກົນຈັກເປັນຕົ້ນ, ໂກ່ໂສວຈິ້ງແມ່ນນັກປາດຜູ່ດີເດັ່ນຜູ່ໜຶ່ງໃນສະຕະວັດທີ 13 ຂອງໂລກ.
|
