|
|
 |
| (GMT+08:00)
2006-10-05 14:49:02
|
 |
|
ປະຕູມ້າຄຳ ປະຕູຫົງແກ້ວມໍລະກົດແລະຊາຜູເອີຂອງເມືອງຄຸນມິງ(ສຽງ)
cri
Author: da
|
ຄຸນມິງແມ່ນເມືອງທີ່ມີປະຫວັດສາດຍາວນານ,ໃນສະໄໝເຄື່ອງຫີນເກົ່າເມື່ອ3ໝື່ນກວ່າປີກ່ອນກໍມີຄົນຢູ່ແລ້ວ.ຄຽງຄູ່ກັບຄວາມກ້າວໜ້າຂອງສັງຄົມແລະການປ່ຽນແປງຂອງຍຸກສະໄໝ,ຄຸນມິງໄດ້ຮັກສາໄວ້ຮ່ອງຮອຍບູຮານສະຖານ ວັດຖຸບູຮານ ແລະພາບວີວທິວທັດຫຼາຍໆແຫ່ງໃຫ້ແກ່ມະນຸດ,ໃນນັ້ນ ປະຕູມ້າຄຳແລະປະຕູຫົງແກ້ວມໍລະກົດກໍແມ່ນສິ່ງກໍ່ສ້າງບູຮານທີ່ມີຊື່ສຽງແຫ່ງໜຶ່ງ.ມັນບໍ່ພຽງແຕ່ມີປະຫວັດຍາວນານທໍ່ນັ້ນ,ຫາກຍັງມີເອກະລັກພິເສດຂອງຊົນເຜົ່າອີກດ້ວຍ,ຖືກຖືເປັນສັນຍະລັກຂອງເມືອງຄຸນມິງ.
ປະຕູມ້າຄຳແລະປະຕູຫົງແກ້ວມໍລະກົດຕັ້ງຢູ່ບ່ອນໄຂວ່ກັນລະຫວ່າງເສັ້ນຜ່ານກາງເມືອງຄຸນມິງກັບຖະໜົນຈິ່ນປີ້,ສູງ 12 ແມັດ,ກວ້າງ 18 ແມັດ.ເບິ່ງຈາກທາງນອກ,ສອງປະຕູນີ້ມີເອກະລັກພິເສດຂອງຊົນເຜົ່າແຂວງຢຸນນານ,ຄວັດຫຼືແຕ້ມຮູບໃສ່ຫຼັງຄາແລະເສົາໄມ້,ສາຍຄາງໍຂຶ້ນ,ເໝືອນຢາກບິນ,ເປັນທິວທັດທີ່ລືຊື່ໃນຕະຫຼາດທີ່ຄຶກຄື້ນຂອງເມືອງຄຸນມິງ.
ມ້າຄຳແລະຫົງແກ້ວມໍລະກົດແມ່ນຫຍັງ? ໃນປຶ້ມປະຫວັດສາດໄດ້ບັນທຶກໄວ້ວ່າ,ແຕ່ກີ້ແຕ່ກ່ອນ,ຢູ່ຂ້າງໜອງແສ,ມີມ້າມະນີກາບເຫຼື້ອມລະຍິບລະຍັບໂຕໜຶ່ງ,ເມື່ອປະສົມພັນກັບມ້າທຳມະດາແລ້ວ,ກໍ່ເກີດລູກເປັນ"ມ້າໜອງແສ"ທີ່ແຂງແຮງແລ່ນໄວທັງສວຍງາມ."ມ້າໜອງແສ"ສາມາດແລ່ນ250ຫຼັກຕໍ່ມື້.ຕາມເລົ່າກັນວ່າ ມ້າມະນີກາບຊະນິດນີ້ບາງເທື່ອກໍ່ເຫັນບາງເທື່ອກໍ່ບໍ່ເຫັນໃນປ່າໄມ້ຕົ້ນສົນຢູ່ທິດຕາເວັນອອກຂອງຄຸນມິງ,ເມື່ອເຫັນມັນ ຈະມີແສງສີຄຳສ່ອງເຫຼື້ອມອອກມາຈາກປ່າໄມ້,ນີ້ກໍແມ່ນມ້າຄຳ. ຂະນະດຽວກັນ,ຢູ່ເທິງພູຕາເວັນຕົກເມືອງຄຸນມິງ,ມີຫົງແກ້ວໂຕໜຶ່ງ,ສຽງຮ້ອງມ່ວນຫູຫຼາຍ,ໃນເວລາພືປີກບິນ,ສະຫງ່າງາມແທ້ໆ.ແຕ່ຍ້ອນວ່າຄົນທ້ອງຖິ່ນບໍ່ຮູ້ຊື່ຫົງ,ຈິ່ງເອີ້ນເປັນ"ປີ້ຈີ່"ແປວ່າ"ໄກ່ຢົກ".ພາຍຫຼັງມາ,ຄົນທັງຫຼາຍເອີ້ນພູຕາເວັນອອກທີ່ມີມ້າຄຳເປັນ"ພູມ້າຄຳ";ພູຕາເວັນຕົກທີ່ມີຫົງເອີ້ນເປັນ"ພູຫົງແກ້ວ",ຄົນຫຸ້ນຫຼັງຮູ້ສຶກອັດສະຈັນຫຼາຍ,ຈິ່ງຖືເປັນຂອງວິເສດ,ເພື່ອໄວ້ບູຊາ,ເຂົາເຈົ້າຍັງໄດ້ສ້າງວັດມ້າຄຳແລະຫໍເຈົ້າຫົງແກ້ວຢູ່ຕີນພູສອງໜ່ວຍດັ່ງກ່າວ.ພາຍຫຼັງມາ ຄົນທັງຫາຍໄດ້ສ້າງປະຕູມ້າຄຳແລະປະຕູຫົງແກ້ວມໍລະກົດທີ່ສະຫງ່າລາສີຢູ່ກາງເມືອງຄຸນມິງ.
ສອງປະຕູນີ້ສ້າງຂຶ້ນໃນຍຸກສະໄໝເຈົ້າຊີວິດຊວນເຕີແຫ່ງລາຊະວົງມິງ,ມີປະຫວັດເກືອບ400ປີແລ້ວ.ຈຸດພິເສດຂອງມັນ,ແມ່ນບາງເທື່ອ,ຈະປະກົດມີພາບອັດສະຈັນທີ່"ຈິ່ນປີ້ຈ່າວຫຸ່ຍ"ແປວ່າ"ແສງສ່ອງຈາກສອງປະຕູໄຂວ່ກັນ".ທ່ານຕິງເສເຢິນ ນັກຄົ້ນຄວ້າໃນຫໍພິພິທະພັນເມືອງຄຸນມິງເວົ້າວ່າ:
"ພາບ"ຈິ່ນປີ້ຈ່າວຫຸ່ຍ"ໝາຍເຖິງຍາມຕາເວັນໃກ້ຈະລັບຂອບຟ້າ,ແສງຕາເວັນສ່ອງໃສ່ປະຕູຫົງແກ້ວ,ເງົາປະຕູງ່ຽງໄປທິດຕາເວັນອອກ,ໃນເວລາດວງຈັນຢູ່ທິດຕາເວັນອອກໂຜ່ຂຶ້ນ,ແສງຈັນສ່ອງໃສ່ປະຕູຫົງແກ້ວ,ເງົາປະຕູຫົງແກ້ວງ່ຽງໃສ່ທິດຕາເວັນຕົກ,ໃນເວລາຕາເວັນຕົກແລະດວງຈັນໂຜ່ຂຶ້ນ,ສຸດທ້າຍ ທາງເທີງ 2 ປະຕູດັ່ງກ່າວກໍໄຂວ່ກັນຢູ່ໃນເສັ້ນດຽວ,ຈິ່ງເອີ້ນວ່າປະກົດການ"ຈິ່ນປີ້ຈ່າວຫຸ່ຍ"".
ຕາມເລົ່າກັນວ່າ,ນີ້ແມ່ນພາບອັດສະຈັນທີ່ເກີດຂຶ້ນຍ້ອນວົງໂຄຈອນຂອງໜ່ວຍໂລກ ດວງພະຈັນແລະຕາເວັນ, 60 ປີຈະມີເທື່ອໜຶ່ງ.ສ່ວນການອອກແບບພາບອັດສະຈັນດັ່ງກ່າວ,ໄດ້ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນພູມປັນຍາອັນສູງສົ່ງຂອງປະຊາຊົນບັນດາຊົນເຜົ່າແຂວງຢຸນນານທີ່ເອົາຄະນິດສາດ ດາລາສາດແລະສະຖາປັດຕະຍະກຳປະສານສົມທົບກັນຢ່າງກົມກຽວ.
ນັບແຕ່ສ້າງຕັ້ງປະຕູມ້າຄຳແລະປະຕູຫົງແກ້ວມໍລະກົດມານີ້,2ປະຕູດັ່ງກ່າວເຄີຍຖືກທຳລາຍ 3 ເທື່ອ.ພາຍຫຼັງມາ,ໂດຍຕອບສະໜອງຄຳຮຽກຮ້ອງຂອງຊາວຄຸນມິງ,ເມືອງຄຸນມິງຕົກລົງສ້ອມແປງ" ປະຕູມ້າຄຳແລະປະຕູຫົງແກ້ວມໍລະກົດ"ຄືນໃໝ່ເມື່ອປີ1997,ພ້ອມທັງສ້າງສະໜາມມ້າຄຳຫົງແກ້ວມໍລະກົດ. ປີ1999 ໄດ້ເປີດ"ປະຕູມ້າຄຳແລະປະຕູຫົງແກ້ວມໍລະກົດ"ໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າຊົມ.ນາງລີອີຊິວ ນັກທ່ອງທ່ຽວທີ່ມາຈາກແຂວງຊ່ານຕົ່ງເວົ້າວ່າ:
"ໄດ້ຍິນວ່າ ເງົາປະຕູມ້າຄຳແລະປະຕູຫົງແກ້ວໄຂວ່ກັນໃນປີນີ້ແມ່ນເກີດຂຶ້ນໃນວັນໄຫວ້ພະຈັນ.ເມື່ອພວກເຮົາມາຮອດສະໜາມມ້າຄຳຫົງແກ້ວມໍລະກົດ,ຮູ້ສຶກວ່າ 2ປະຕູນີ້ສະຫງ່າງາມຫຼາຍ."
ປະຈຸບັນ,ຢູ່ອ້ອມສະໜາມມ້າຄຳຫົງແກ້ວມໍລະກົດ ຮ້ານຄ້າຕັ້ງລຽນລ້າຍຊ້າຍ,ຮ້ານຂາຍເຄື່ອງເອ້ ບູຮານວັດຖຸ ແລະຊາຫຼາຍໆແຫ່ງ,ໄດ້ຕ້ອນຮັບແຂກຈີນແລະຕ່າງປະເທດທີ່ມາຈາກແຫ່ງຕ່າງໆ. ບັດນີ້ ດາລາວັນຂໍເລົ່າເລື່ອງກ່ຽວກັບຊາຜູເອີທີ່ມີຈຸດພິເສດໃນຮ້ານຊາຄຸນມິງສູ່ຟັງ.
ຢຸນນານແມ່ນແຫຼ່ງກຳເນີດຂອງຕົ້ນຊາ,ແມ່ນບ້ານເກີດຂອງຊາດື່ມ.ເວົ້າສຳລັບປະເພດຊາຢຸນນານ,ໃນນັ້ນ ມີຊື່ສຽງຫຼາຍກວ່າໝູ່ແມ່ນຊາຜູເອີ.ຊາຜູເອີເກີດຂຶ້ນແນວໃດ?ມີຈຸດຕ່າງຫຍັງກັບຊາທຳມະດາ?ນາງເກີງຊິນທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ໃນຮ້ານຊາ"ທ່ຽນອີເກີ"ເວົ້າວ່າ:
"ໃນສະໄໝບູຮານ ແຂວງຢຸນນານຕ້ອງສົ່ງໃບຊາໃຫ້ເຈົ້າຊີວິດ,ແຕ່ຄາວນັ້ນບໍ່ມີຍົນ ລົດແລະລົດໄຟ,ພຽງອາໄສຄົນຫຼືມ້າເປ້ເອົາໄປ,ການເດີນທາງຕ້ອງໃຊ້ເວລາຫຼາຍເດືອນ,ຈິ່ງສາມາດສົ່ງໄປຮອດເມືອງຫຼວງ.ຢູ່ຊານເມືອງ ເງື່ອນໄຂທຳມະຊາດດີຫຼາຍ,ໃບຊາຂຽວຢູ່ເທິງຫຼັງມ້າ,ເມື່ອຖືກແດດແລ້ວ,ເມື່ອໄປຮອດເມືອງຫຼວງປັກກິ່ງ ໃບຊາດີໆກໍປ່ຽນແປງລົດຊາດ,ແຕ່ບໍ່ມີວິທີອື່ນ ຈິ່ງຈຳເປັນຕ້ອງມອບຊາຂຽວທີ່ແປງລົດຊາດແລ້ວໃຫ້ພະລາຊະວັງ.ຈິ່ງປ່ຽນຊື່ເປັນ"ຊາຜູເອີ",ຊາຜູເອີຈຶ່ງກຳເນີດຂຶ້ນນັບແຕ່ນັ້ນເປັນຕົ້ນມາ."
ໃຕ້ຜົນສະທ້ອນຂອງແສງແດດແລະອາກາດ,ຊາຂຽວປ່ຽນລົດຊາດ,ແຕ່ພັດມີລົດຊາດທີ່ແຕກຕ່າງ.ກໍແມ່ນຍ້ອນມີການໝັກໃນອາກາດ,ຊາຜູເອີຈິ່ງມີບົດບາດຮັກສາສຸຂະພາບ,ໂດຍສະເພາະແມ່ນຄົນທີ່ມັກເຈັບກະເພາະ ຫຼືຜູ້ເຖົ້າທີ່ສຸຂະພາບບໍ່ແຂງແຮງຍິ່ງເໝາະທີ່ດື່ມຊາຊະນິດນີ້.ຄົນຍີ່ປຸ່ນເອີ້ນຊາຜູເອີເປັນ"ຊາເສີມຄວາມງາມ""ຊາຮັກສາສຸຂະພາບ".ດຽວນີ້ ຢູ່ຕະຫຼາດ ມີຊາຜູເອີຫຼາຍຊະນິດ,ແບ່ງອອກເປັນ"ຊາໃບໃຫຍ່" "ຊາໃບນ້ອຍ" "ຊາດິບ"ແລະ "ຊາແຫ້ງ"ເປັນຕົ້ນ.ນາງເກີງຊິນແນະນຳວ່າ:
"ຊາດິບແມ່ນຕົ້ນຊາເກີດມີອາຍຸປະມານ 10 ປີ,ມີລົດສົ້ມໜ້ອຍໜຶ່ງ,ບໍ່ມີກິ່ນຫອມຂອງດອກໄມ້; ຊາແຫ້ງມີກິ່ນຫອມດອກບົວ. ທຳມະດາແລ້ວ ກ່ອນຊົງນ້ຳຊາດິບ ຮູບນອກເໝືອນກ້ອນແປ້ງດຳໆ,ແຕ່ຫຼັງຈາກຊົງເປັນນ້ຳຊາແລ້ວ ເໝືອນເຫຼົ້າໝາກອະງຸ່ນ,ຊາດິບ ແຮ່ງດົນນານແຮ່ງມີສີເໝືອນດັ່ງເຫຼົ້າອະງຸ່ນ,ເສາະໃສ.ຊາຜູເອີ ຕ້ອງຊີມແລ້ວຈິ່ງຊື້."
ທຳມະດາ ເວົ້າສຳລັບຊາແລ້ວ ແມ່ນຊາທີ່ເກີດໃໝ່ແຮ່ງມີລົດຊາດດີ,ຄົນທີ່ມັກກິນຊາກໍມັກກິນຊາໃໝ່,ແຕ່ຊາຜູເອີພັດຕ່າງກັນ ແຮ່ງເກົ່າເທົ່າໃດແຮ່ງດີ.ແພດໝໍຢາຈີນເຫັນວ່າ ຊາຜູເອີດິບມີບົດບາດແກ້ໄຂ້ຫວັດ ໃຫ້ສະໝອງສົດຊື່ນ; ສ່ວນຊາແຫ້ງພັດມີບົດບາດແກ້ຫຍື່ງທ້ອງ ຖ່າຍງ່າຍ,ສະນັ້ນ ຊາຜູເອີຖືກຍ້ອງຍໍເປັນຢາດີທີ່ແກ້ພະຍາດແລະຮັກສາສຸຂະພາບໄດ້.
ຕອນທ້າຍລາຍການມື້ນີ້,ດາລາວັນຍັງຈະເວົ້າເຖິງເຂົ້າໜົມຈີບເມືອງຄຸນມິງສູ່ຟັງ.ຢູ່ຄຸນມິງ ມີເຂົ້າໜົມຫຼາຍຊະນິດ,ຮ້ານຂາຍເຂົ້າໜົມຈີບແຈກຢາຍຢູ່ທຸກມຸມເມືອງ,ຮ້ານນ້ອຍຢູ່ຕະຫຼາດຄຸນມິງຂາຍຂອງກິນຮອດຕອນຂ້ອນແຈ້ງ.ເຂົ້າປຸ້ນແລະໄກ່ໝໍ້ດິນແມ່ນອາຫານທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງເມືອງຄຸນມິງ,ແຊບນົວຫຼາຍ,ຕ້ອງຊີມໃຫ້ໄດ້.
|
|
|
