ສະພາບການພັດທະນາວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງເຂດຕິເບດ
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ເຂດປົກຄອງຕົນເອງຕິເບດຈີນແມ່ນເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍທີ່ມີວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງອຸດົມສົມບູນ. 50 ປີກ່ອນ, ໃນໄລຍະເຂດຕິເບດປະຕິບັດລະບອບທາດກະສິກອນສັກດິນາທີ່ການເມືອງກັບສາສະໜາປະສົມກັນ, ຍ້ອນວັດທະນະທຳສາສະໜາມີອິດທິພົນສູງ, ຮູບແບບວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຈຳນວນໜຶ່ງບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຫາຍສາບສູນ. ແຕ່ວ່າ, ນັບແຕ່ເຂດຕິເບດປະຕິຮູບປະຊາທິປະໄຕເປັນຕົ້ນມາ, ລັດຖະບານກາງນັບມື້ນັບເພີ່ມທະວີການປົກປັກຮັກສາວັດທະນະທຳຕິເບດ, ຮູບແບບວັດທະນະທຳທີ່ບໍ່ໄດ້ຫາຍສາບສູນນັ້ນໄດ້ຮັບການສືບທອດແລະປົກປັກຮັກສາເປັນຢ່າງດີ. ໃນລາຍການມື້ນີ້, ພວກເຮົາຈະພາທ່ານໄປສຳຜັດສະພາບການພັດທະນາວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຂອງເຂດຕິເບດໃນປະຈຸບັນ.
ເລີ່ມແຕ່ທ້າຍຊຸມປີ 1950, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ 20 ປີມານີ້, ລັດຖະບານຈີນໄດ້ເພີ່ມງົບປະມານຢ່າງລຽນຕິດ, ຈຸດປະສົງເພື່ອເພີ່ມທະວີການປົກປັກຮັກສາແລະການພັດທະນາວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຂອງເຂດຕິເບດ, ທ່ານຊື້ເຢີນເຈ່ຍປູ້ ຮອງຫົວໜ້າສະຖາບັນຊົນເຜົ່າຂອງສະພາບັນດິດວິທະຍາສາດຕິເບດແນະນຳວ່າ:
"ປະເທດເຮົາສຸດທີ່ເອົາໃຈໃສ່ນຳມໍລະດົກວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງທີ່ບໍ່ແມ່ນວັດຖຸ, ລວມທັງການຮີບໂຮມ, ພິມຈຳໜ່າຍແລະການຄົ້ນຄວ້າກະວີປະຫວັດສາດ《ຊີວະປະຫວັດເຈົ້າເກີຊາ》, ເຄີຍຈົດເຂົ້າໃນໂຄງການສຳຄັນຂອງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດສັງຄົມແຫ່ງລັດ."
ຕົ້ນຊຸມປີ 1990, ພາຍໃຕ້ການສະໜັບສະໜູນແລະການຊ່ອຍເຫຼືອຂອງພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຂອງລັດຖະບານຈີນ, ຂະແໜງການພິມຈຳໜ່າຍວັດທະນະທຳຕິເບດໄດ້ໃຊ້ເວລາ 14 ປີ, ລວບລວມແລະຮຽບຮຽງວັນນະຄະດີພື້ນເມືອງຕິເບດ 3 ຊຸດທີ່ມີຕົວໜັງສື 3 ລ້ານ 8 ແສນ 4 ໝື່ນໂຕ, ຄື: 《ນິທານຈີນສະບັບຕິເບດ》《ເພງຈີນສະບັບຕິເບດ》《ຄຳສຸພາສິດຈີນສະບັບຕິເບດ》. ທ່ານຊື້ຕ້ານໂຕ່ຈີ ປະທານສະມາຄົມວັນນະຄະດີສິລະປະພື້ນເມືອງເຂດຕິເບດແນະນຳວ່າ:
"ປື້ມ 3 ຫົວນີ້ສາມາດເວົ້າໄດ້ວ່າບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນໃນປະຫວັດເຂດຕິເບດ. ກ່ຽວກັບວຽກນີ້, ລັດໄດ້ໃຊ້ງົບປະມານຫຼວງຫຼາຍ, ຂ້າພະເຈົ້າຄິດໄລ່ແລ້ວ, ມີໜຶ່ງເຖິງສອງລ້ານຢວນ."
ຕາມການແນະນຳຂອງທ່ານຊື້ຕ້ານໂຕ່ຈີ, ໂຄງການວັດທະນະທຳໃຫຍ່ປານນີ້, ຢູ່ໃນຕິເບດເກົ່າແມ່ນສຳເລັດບໍ່ໄດ້. ໃນລະບອບທາດກະສິກອນສັກດິນາ, ມໍລະດົກວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງບໍ່ພຽງແຕ່ບໍ່ໄດ້ຮັບການຮັກສາທໍ່ນັ້ນ, ສ່ວນບົດບາດຂອງສີລະປິນພື້ນເມືອງກໍ່ຕ່ຳຫຼາຍ, ບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມເຄົາລົບນັບຖືເລີຍ, ທ່ານກ່າວວ່າ:
"ເມື່ອພວກເຮົາເບີ່ງປະຫວັດສາດຄືນຫຼັງໃນໄລຍະລະບອບທາດກະສິກອນສັກດິນາ, ສີລະປິນແມ່ນຄົນທີ່ມີຖານະບົດບາດຕ່ຳກວ່າໝູ່, ຖືກປະຕິບັດຕໍ່ຢ່າງໂຫດຮ້າຍ, ມີແຕ່ອາໄສທ່ຽງຮ້ອງເພງໄປຂາຍສຽງຫາເງິນແບບລັບໆ, ເພື່ອຄວາມຢູ່ລອດ. ສີລະປິນພື້ນເມືອງອື່ນໆກໍ່ຄືກັນ, ບໍ່ມີຖານະ, ບໍ່ມີອິດສະຫຼະ, ບໍ່ມີສິດໃນການປາກເວົ້າ."
ແຕ່ທ້າຍຊຸມປີ 1950 ເປັນຕົ້ນມາ, ພາຍໃຕ້ການເອົາໃຈໃສ່ຂອງລັດຖະບານຈີນ, ວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຕິດເບດກໍ່ໄດ້ພົ້ນເດັ່ນຂຶ້ນໃນວົງການສີລະ, ບົດບາດຂອງສີລະປິນພື້ນເມືອງກໍ່ເລີ່ມສູງຂຶ້ນ.
